κράζω

(AM κράζω)

1. (για τον κόρακα ή για άλλα πτηνά) κρώζω (α. «κράξανε τα κοκόρια» β. «κράζει τε γὰρ και αἷμα,... ἀφίησιν ἐκ τῶν ὀφθαλμῶν ὀχεύων», Αριστοτ.)

2. βγάζω δυνατή φωνή, κραυγάζω («ἔκραζεν ὠδίνουσα», ΚΔ)

νεοελλ.

επιπλήττω ή αποδοκιμάζω

νεοελλ.-μσν.

1. κοινοποιώ κάτι με κήρυκα

2. φωνάζω κάποιον να έλθει κοντά μου («ένα κοπέλλι ήκραξε, κι είπεν του να τά βγάνει», Ερωτόκρ.)

3. δίνω όνομα σε κάποιον, ονομάζω, αποκαλώ

μσν.

1. επιδοκιμάζω, επευφημώ

2. υμνώ, δοξάζω

3. (η μτχ. παθ. παρακμ.) (κε)κραγμένος, -η, -ον

εκλεκτός, διακεκριμένος

4. φρ. α) «κράζω ἀπάνου κάποιον» — εκφράζω παράπονα εναντίον κάποιου

«κράζω τὸ ὄνομα» — ονομάζω

μσν.-αρχ.

1. κάνω κήρυγμα, κηρύσσω

2. ζητώ τη βοήθεια τού θεού («ἐλέησόν με, κύριε, ὅτι πρὸς σὲ κεκράζομαι ὅλην τὴν ἡμέραν», ΠΔ)

3. ζητώ κάτι κραυγάζοντας («εὐθύς δ' ἀπὸ δορπηστοῡ κέκραγεν ἐμφάδας», Αριστοφ.).

[ΕΤΥΜΟΛ. Ανάγεται σε παρεκτεταμένο τ. *kre-g- τής ΙΕ ρίζας *ker-/kre-, που αποτελεί προϊόν ονοματοποιίας και σε διάφορες βαθμίδες τής οποίας ανάγονται και τα κόραξ, κραυγή, κρώζω και πιθ. το κάραγος. Παλαιότεροι είναι οι τ. τού παρακμ. κέ-κραγ-α και τού αορ. β' ἔ-κραγ-ον, που έδωσαν και τα αρχαιότερα παρ., ενώ ο ενεστ. κράζω είναι μτγν.

ΠΑΡ. κεκράκτης, κράκτης

αρχ.

κέκραγμα, κεκραγμός, κέκραξ, κραγέτης, κράγος, κραγός, κρακτικός

μσν.

κεκραγάριο, κράγμα.

ΣΥΝΘ. ανακράζω

αρχ.

αντανακράζω, αντικράζω, αποκράζω, διακράζω, εγκράζω, εκκράζω, επανακράζω, επικράζω, κατακράζω, περικράζω, υπερκράζω].